De laatste grote protesten van de zogenaamde ‘Rode Hemden’ dateren van april vorig jaar, waarbij twee doden vielen. ‘Zelfs nieuwe verkiezingen zouden geen uitkomst bieden’, aldus McCargo. ‘Geen van beide politieke bewegingen is bereid de andere enige legitimiteit te verstrekken.’
“Zo lang er geen gerechtigheid is, zal het land niet verenigd zijn”, zo vertelde Jaran Ditthapichai een menigte van enige honderden aanhangers van de in 2006 afgezette premier en zakenmagnaat Thaksin Shinawatra, tijdens een bijeenkomst voor het hoofdkwartier van de politie in Bangkok. De overheid heeft 50.000 manschappen van politie en leger opgeroepen om de orde te handhaven, vooral met het oog op de zogenaamde ‘mars van één miljoen’ die voor morgen is voorzien. Daaraan zouden ook honderdduizenden mensen uit de rest van het land deelnemen. Tevens heeft de overheid de Interne Veiligheids-wet gereactiveerd, waardoor de veiligheidstroepen speciale bevoegdheden hebben om in te grijpen.
Politieke instabiliteit
De huidige protesten, bedoeld om de regering van premier Abhisit Vejjajiva tot aftreden te dwingen en nieuwe verkiezingen te organiseren, zijn de zoveelste uiting van politieke instabiliteit sinds de afzetting van Thaksin bij een militaire coup in 2006. Vervolgens was tot januari 2008 een interim-kabinet aan de macht, geleid door een militair. Daarna volgden de kabinetten van stromannen van Thaksin elkaar op. Premier Samak moest na iets meer dan zeven maanden de plaat poetsen, omdat hij het ambt van premier cumuleerde (als tv-kok), wat de Thaise grondwet niet toelaat. Zijn opvolger, de schoonbroer van Thaksin, hield het maar drie maanden uit, omdat zijn Volksmachtpartij door het constitutionele hof ontbonden werd wegens eerdere kiesfraude.
Thaksin stelt zijn Rode Hemden-beweging graag voor als een vehikel dat strijdt voor het herstel van de democratie. De regering van huidig premier Abhisit Vejjajiva, ‘Veggie’ voor de vrienden, is inderdaad in december 2008 louter door een stemming in het parlement aan de macht gekomen, maar haar pogingen om aansprakelijkheid, goed bestuur en transparantie door te voeren leverden haar sindsdien veel goodwill op, minstens bij de stedelijke middenklasse.
“Ik geloof niet dat deze golf van demonstraties een einde zal maken aan de bijna vier jaar oude politieke crisis in Thailand”, aldus professir Duncan McCargo uit Leeds, die in 2005 het standaardwerk &discReturn; The Thaksinization of Thailand publiceerde. Of de regering van Abhisit valt, hangt volgens hem van twee zaken af. “Als de protesten gewelddadig worden en de publieke opinie geeft het kabinet daarvan de schuld, dan is de kans dat er nieuwe verkiezingen komen behoorlijk groot. Een reële mogelijkheid daarbij is dat de Rode Hemden provocateurs inzetten die op geweld aansturen. Dat is in het verleden al gebeurd, niet alleen door hen, maar ook door hun tegenstanders de Gele Hemden, die de stromannen van Thaksin van de macht wisten te verdringen. Een tweede mogelijkheid is dat de coalitiepartners van Abhisits partij zouden afhaken, wat voorlopig evenwel niet het geval lijkt te zijn’.
Complexe oefening
De Rode Hemden willen nieuwe verkiezingen maar ook daarin ziet McCargo geen ultieme oplossing voor de huidige instabiliteit. “Het grote probleem is dat beide kampen elkaar geen enkele legitimiteit willen verstrekken. Nieuwe verkiezingen zouden zeer waarschijnlijk een zege voor het pro-Thaksinkamp opleveren, maar dan gaan de Gele Hemden ongetwijfeld weer betogen tot die regering valt. Het water tussen beide groepen is erg diep: Thaksin kan rekenen op de steun van de verpauperde noordelijke en oostelijke regio’s, die hij tijdens zijn regeerperiode (2001-2006) aan zich heeft weten te binden met tal van voorzieningen. Abhisit daarentegen vertegenwoordigt de stedelijke middenklasse, het leger en het oude establishment, die het veel beter hebben dan de rurale bevolking.”
“De enige uitkomst ligt in een verregaande politieke hervorming, waarbij het huidige, sterk centralistische systeem vervangen wordt door een model dat meer kansen biedt aan alle regio’s. Een complexe oefening, waar ik de politieke klasse op dit moment niet toe in staat acht.”
De impact van de jaren van politieke crisis op de economie valt vooralsnog relatief mee. “Waarschijnlijk heeft Thailand wel een deel van zijn competitieve voordeel verloren aan de buurlanden, maar het grote voordeel is natuurlijk dat ze in zo’n bloeiende regio zitten en een grote flexibiliteit hebben, alsook een belangrijke exportsector”, aldus nog McCargo.