‘Moeder, ze gaan me ophangen. Red me.’ Dat waren de laatste woorden van de 22-jarige Iraanse Delara Darabi, die zaterdag werd opgeknoopt. Als 17-jarige zou ze een moord hebben gepleegd, wat ze echter ontkent.
De voorbije jaren was er een internationale campagne op gang gekomen om het leven van Darabi te redden. Maar toen haar ouders zaterdag de ambulance uit de Teheranse Evingevangenis zagen vertrekken, wisten ze dat het te laat was. Hun dochter lag dood in het voertuig.
Ze hadden haar een dag eerder voor het laatst gezien en de stemming was optimistisch. Op 20 april had de rechter immers een uitstel van executie met twee maanden bevolen. Bovendien waren tal van actiegroepen geld aan het inzamelen zodat ze de familie van de vrouw die Darabi zou hebben vermoord, met bloedgeld konden afkopen. Bovendien was er de hoop dat het met Darabi zou gaan zoals met haar vriendin Nazanin Fatehi, die eerst ook ter dood was veroordeeld maar eind januari 2007 toch werd vrijgelaten omdat ze onschuldig was.
Darabi’s moeder vertelde na haar dood over haar laatste ontmoeting met haar dochter. “Als ik vrijkom”, had het meisje gezegd, “dan wil ik mijn studies afmaken. Ik wil zo graag vrij zijn. Een van de rechters heeft me beloofd dat het zal lukken. Ik ben onschuldig, mama.”
Verliefd
In september 2003 werd een rijke nicht van vaders kant vermoord. Aanvankelijk gaf Darabi, die toen 17 was, de moord toe, daartoe aangespoord door haar vriendje Amir Hoessein, die argumenteerde dat de roofmoord het stel in staat zou stellen om te trouwen en dat zij geen strenge straf zou krijgen aangezien ze minderjarig was.
Dat bleek evenwel niet te kloppen: het tienermeisje werd ter dood veroordeeld door de rechtbank in haar geboortestad Raht en het Hooggerechtshof zou die strafmaat later bevestigen, zelfs als Darabi tegen die tijd stelde dat ze de moord niet pleegde en louter haar geliefde wou beschermen. Die bewering werd overigens door een aantal concrete feiten gestaafd. Zo werd de vrouw, zo bleek uit het onderzoek, vermoord door een rechtshandige, terwijl Darabi linkshandig was.
In de gevangenis vatte Darabi een grote liefde voor schilderen op, haar werken werden zelfs in het buitenland tentoongesteld. Ook begon het meisje een blog bij te houden, die zijn weg vond naar de websites van tal van steuncomités, waardoor ze de allerbekendste Iraanse minderjarige ter dood veroordeelde werd. Ze schreef herhaaldelijk dat ze zich erg gesterkt voelde door die Iraanse en internationale sympathie, maar in januari 2007 verloor ze toch de moed en probeerde ze zelfmoord te plegen. Haar medegevangenen sloegen alarm en ze herstelde.
De steungroepen, zo blijkt uit hun website, geloofden dat het door het toegekende uitstel nu wel zou lukken om Darabi vrij te krijgen. Dat dit niet is gebeurd, komt vooral omdat de rechterlijke macht tegen de eigen richtlijnen in heeft gehandeld. Niet alleen werd het uitstel niet gerespecteerd, bovendien werden ook de voorschriften inzake de kennisgeving van de advocaat en de nabestaanden met voeten getreden. Beide partijen moeten ten laatste 48 uur op voorhand op de hoogte worden gesteld van de nakende executie. Dat is niet gebeurd. Na het alarmerende telefoontje van hun dochter om zeven uur ’s ochtends haastte Darabi’s familie zich naar de gevangenis, maar ze werden niet tot het gebouw toegelaten. Toen ze de ambulance het pand zagen verlaten, beseften ze dat het te laat was.
Protest
De bekende Iraanse mensenrechtenactivist Mohammad Mostafaei vertelde achteraf tegen Human Rights Watch dat de executie wel een afrekening leek. Nadat de jonge vrouw haar smeekbede aan haar moeder richtte, nam een mannelijke functionaris de telefoon van haar over, aldus Mostafaei. “We zullen met gemak uw dochter executeren”, zei de man, “en er is niets dat u daaraan kunt doen.”
Human Rights Watch gelooft dat de snelle en onwettige executie van Darabi moet worden gezien als een poging om de internationale storm van protest te vermijden die er zou zijn geweest als het nieuws van de plannen wél twee dagen op voorhand bekend zou zijn gemaakt. “De Iraanse overheid blijft het wel doen, maar tegelijk toont de geheimzinnigheid waarmee het gebeurt dat Teheran wel degelijk beseft dat het schandelijk is en internationaal wordt afgekeurd.”
Executies
Darabi deelt haar lot met meer dan 38 Iraanse kinderen sinds 1990 en nog eens 130 jongens en meisjes wachten in de gevangenis op de voltrekking van hun doodsvonnis. Geen enkel ander land in de wereld executeert zoveel minderjarigen. In Iran geldt dat meisjes vanaf hun negende en jongens vanaf hun 15de beschouwd kunnen worden als volwassenen. Worden ze ter dood veroordeeld, dan wordt met de voltrekking van het vonnis tot na hun achttiende verjaardag gewacht, wat betekent dat ze eerst nog jarenlang achter de tralies doorbrengen. Het feit dat zoveel bekentenissen onder foltering worden afgelegd, maakt die doodsvonnissen extra tragisch.
Ook in Iran zelf keuren steeds grotere delen van de publieke opinie doodstraffen voor minderjarigen af. Vorige maand nog dienden tientallen vooraanstaande Iraanse intellectuelen, waaronder Nobelprijslaureaat Shirin Ebadi een petitie in waarin werd gepleit voor een opschorting daarvan. Maar ook die heeft het leven van Darabi niet kunnen sparen.