Kamikaze Moskou was emir-weduwe van 17 jaar
Een van de twee vrouwelijke kamikazes die verantwoordelijk waren voor de twee aanslagen op de Moskouse metro, was een 17-jarige uit Dagestan, zo meldt de Russische krant Kommersant. De andere zou een 20-jarige Tsjetsjeense zijn.
Volgens de Russische autoriteiten is het lijk van de eerste kamikaze, die verantwoordelijk was voor twintig doden bij de metrostop Lyanka, geïdentificeerd als dat van Dzjennet Abdurakhmanova. Deze 17-jarige tiener is afkomstig uit Khasavyurt, in de republiek Dagestan, en zou op haar zestiende in contact zijn gekomen met Umalat Magomedov (30) via het internet. Korte tijd later zouden ze zijn ‘getrouwd’, al is volgens de Russische krant Kommersant niet zeker of dat ook officieel gebeurde.
Magomedov stond ook bekend als emir al-Bara en was de nieuwe leider van Shariat Jamaat, de wahabistische terreurgroep die eind 2004 ontstond uit de twee jaar eerder opgerichte militante beweging Jennet, die zich vooral bekwaamde in het ombrengen van Russische politiemannen en soldaten. Shariat Jamaat streeft naar de onafhankelijkheid van Dagestan als shariastaat.
Emir
Magomedov was sinds april van vorig jaar de vijfde ’emir’ of leider van de organisatie. Erg lang hielden hij noch zijn voorgangers het uit. De eerste leider, Emir Rasul, werd in juli 2005 vermoord. Hij werd vervangen door Emir Khalilov, die op zijn beurt stierf in oktober 2007. Zijn opvolger, Abu Majid, vond in september 2008 de dood. Emir Muaz verving hem maar ging een luttele vijf maanden daarna de pijp uit en op 31 december kwam Magomedov ofte al-Bara na een emirschap van 8 maanden om.
Volgens verschillende Russische mediabronnen was zijn dood bijna stom toeval. Op oudejaarsavond werd hij met drie kompanen in een Lada tegengehouden aan een Russische checkpoint. Het voertuig weigerde te stoppen, de agenten openden het vuur en het viertal kwam om.
De dood van al-Bara werd prompt gewroken: op 6 januari pleegde een kamikaze een aanslag bij een politiecheckpoint in de Dagestaanse hoofdstad Machatsjkala, precies op het moment dat de wacht wisselde en er dus extra veel manschappen aanwezig waren. Zes agenten waren op slag dood, 14 anderen raakten gewond, de aanslag werd opgeëist door ‘al-Bara’.
De Russische overheidsmedia hebben tot dusver elke keer victorie gekraaid als de emir van de Shariat Jamaat omkomt. ‘Het einde van de terreur is in zicht’, kopten verschillende bladen al in 2007. Maar niets bleek minder waar: de ene emir volgde de andere al snel op en hetzelfde gold voor hun aanslagen. Vorig jaar alleen al kwamen er minstens 150 leden van de Shariat Jamaat om maar aan slagkracht heeft de beweging niet verloren. Een van de motieven daarbij is ongetwijfeld de bloedwraak, een traditie die voorschrijft dat elke dode gewroken moet worden om de eer van de clan te zuiveren. Dat houdt meteen ook in dat de cyclus van geweld moeilijk kan worden doorbroken.
De tweede kamikaze wordt door Kommersant geïdentificeerd als een 20-jarige Tsjetsjeense, die maandagochtend samen met Dzjennet per bus in Moskou aankwam vanuit Kizlyan, een oord aan de Tsjetsjeens-Russische grens. Haar identiteit wordt evenwel door de politie niet bevestigd.
Een Maleisische student die op die bewuste maandagochtend op de metro zat, zegt in de Moscow Times dat hij twintig minuten lang naast de Tsjetsjeense stond. Hij vond dat ze er vreemd uitzag en een gedrogeerde blik had. “Het leek alsof ze wou uitstappen”, zei de man.
De verwijzing naar drugs bij Noord-Kaukasische vrouwelijke kamikazes komt wel vaker voor. Ook verschillende van de eerdere terroristen-in-spe die tijdig konden worden ingerekend, getuigden dat ze drankjes toegediend kregen waar ze zich vreemd van voelden.
Beide vrouwen waren volgens Kommersant weduwen. De Duitse radio-journaliste Sabine Adler was tussen 1999 en eind 2004 correspondente in Moskou. In 2005 verscheen haar boek Zwarte Weduwen. Daarin legt ze uit dat weduwen die zelfmoordaanslagen plegen niet noodzakelijk geëmancipeerde vrouwen zijn die zelf kiezen voor wraak na de dood van hun geliefde. “Het probleem is dat weduwen bij hun schoonfamilie moeten blijven wonen, die ze vaak tot last zijn, zeker in deze economisch barre tijden van grote werkloosheid. Niet zelden worden ze door deze mensen in de armen geduwd van het verzet, dat doorgaans behoorlijke bedragen betaalt voor het aanleveren van kandidaten voor zelfmoordacties”, aldus Adler.
Ook de Russische journaliste Yulia Yuzik, die deze vrouwen in 2003 portretteerde in haar boek De Bruiden van Allah, geeft aan dat er geen duidelijk profiel te schetsen valt van deze vrouwen. Ze werden niet noodzakelijk zelf slachtoffer van traumatisch geweld en ze blijken niet per defenitie erg godsvruchtig.